Van 7 t/m 21 december 2019 ben ik in het kader van het International Visitor Leadership Programma op uitnodiging van de Amerikaanse ambassade samen met 12 andere experts op het gebied van mediawijsheid en digitale geletterdheid in het onderwijs naar de USA geweest. We hebben meer dan 20 bezoeken afgelegd aan scholen, denktanks, onderzoeksinstituten, universiteiten, bibliotheken en andere organisaties verspreid over Washington D.C., Kalamazoo en Providence. Daarnaast hebben we middels een uitgebreid cultureel programma het land, de mensen en de uitdagingen voor het onderwijs veel beter leren kennen en begrijpen.

In een serie artikelen deel ik mijn ervaringen van deze waardevolle reis. In dit tweede artikel (van 4) deel ik 6 ‘best practices’ van de wijze waarop middelbare scholen hun curriculum ontwerpen met betrekking tot digitale vaardigheden en hoe het professionaliseren van docenten kan worden ondersteund.

6 best practices van curriculum ontwerp en docent professionalisering

1. Lessen in mediawijsheid vragen om een andere manier van toetsen.

De Albert Einstein High School (Montgomery County Public Schools, Maryland) is een highschool met leerlingen tussen de 14 en 18 jaar. De Pre-IB-leerlingen krijgen lessen in mediawijsheid die zijn ontwikkeld en ontworpen in een symbiose van een bevlogen library mediaspecialist en een docent Engels. Zowel leerlingen als docenten zijn unaniem van mening dat door deze lessen de leerlingenwaren veranderd van passieve consumenten naar kritische gebruikers ten aanzien van sociale media. Het meest onder de indruk was ik van de vrijheid die de leerlingen kregen om te demonstreren wat ze in de lessen serie hadden geleerd. Zij kregen de keuze om een blog, vlog, artikel of tekening met artist statement te maken. Een voorbeeld is hiernaast te zien.

2. De media bias chart leert leerlingen nadenken over de bron en de inhoud van het nieuws.

De media bias chart is een grafiek waarin op de x-as het politieke veld staat van extreem-links en extreem-rechts. Op de y-as staat de betrouwbaarheid van de bron. Dit geeft een overzicht van de achtergrond van het nieuws zoals dat door de diverse media wordt gebracht. Leerlingen leren kritisch nadenken over het interpreteren van het nieuws en het bepalen van hun standpunt.

3. It’s not what you know but what you need to know to make the next step.

Van oorsprong is Y.O.U! (Youth Opportunities Unlimited) een plek waar drop-outs van school konden aankloppen maar nu is het ook voor een breed publiek toegankelijk. Een ieder met een afstand tot de arbeidsmarkt kan aankloppen voor maatwerk trainingen. Dat is nodig want in Kalamazoo is de armoede groot en de werkloosheid hoog.

Centraal in de trainingen staan manieren hoe Sociale Media kan worden ingezet om aan het werk te komen maar ook hoe verkeerd gebruik van sociale media ervoor kan zorgen dat je geen werk vindt. Daarnaast ‘flippen ze het systeem’: Er wordt niet gezegd wat de leerlingen moeten doen, er wordt aan hen gevraagd wat nodig is om een volgende stap te maken ongeacht wat hun achtergrond is. De programma’s van YOU! leiden ertoe dat de employability toeneemt waardoor zij kunnen rekenen op stevige subsidie.

4. Hybride docenten als oplossing voor het leraren tekort – een ethische discussie.

Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan lijkt de slogan te zijn van de Edison Academy (Fairfax County Public Schools, Virginia). De school is een technisch MBO met herkenbare onderwerpen die ook in Nederland actueel zijn zoals het imago, het lerarentekort, de professionalisering, afbakening van verantwoordelijkheden tussen ouders en school en de inzet van digitale technologie in de klas.

Opvallend als het gaat over het curriculum van digitale geletterdheid is dat er niet (per se) naar wordt gestreefd om volledig te zijn maar dat heel specifiek wordt gekeken wat de leerling nodig heeft voor zijn toekomstige beroep en om te kunnen functioneren in een democratische digitale maatschappij.

Het tekort aan praktisch technisch geschoold personeel maakt dat wij meerdere voorbeelden hebben gezien waarbij lesgegeven wordt vanuit een ‘meester-gezel’ principe. De leerlingen op school krijgen – bijvoorbeeld – les van de eigenaar van een elektrotechnisch installatiebureau waar zij dan ook op zaterdag en in de vakanties werken. De school is blij want er is een leraar. De ondernemer is blij want hij heeft eerste keus uit goed geschoold nieuw personeel. We spraken over ethische grenzen van beoordeling en leraar-leerling verhoudingen.

5. Integreren van lessen Engels en digitale geletterdheid leidt tot een vorm van leren ‘where learning and being taught become more fluïd’.

Het bezoek aan de redactie van de digitale schoolkrant ‘Knigt Life’ van Loy Norrix High School gaf een mooi voorbeeld hoe digitale geletterdheid en media wijsheid kan worden geïntegreerd in lessen Engels.

Het beheren van de website, het schrijven van verslagen en opiniestukken leert de leerlingen afwegingen maken en vooraf goed na te denken over communicatie. Leerlingen omschreven deze manier van leren als interessanter en effectiever. Daarnaast doet het werken in de redactie een stevig beroep op de ontwikkeling van hun ‘social skills’ zoals samenwerken, afspraken nakomen en problemen oplossen. Natuurlijk maakte de leerlingen van redactie ook van ons bezoek een verslag.

Interessant vond ik ook dat de lessen die leerlingen krijgen in Digital Citizenship worden gecommuniceerd naar de ouders. Leerlingen krijgen een brief mee naar huis met voorbeeld vragen die de ouders aan de leerlingen kunnen stellen om te weten wat er is geleerd op school.

6. Motivatie komt na succes, dat geldt ook van het leren lesgeven met digitale leermiddelen van leraren – creëer gepersonaliseerde succeservaringen

In de Portage public school kregen we te zien en te horen hoe de leraren in de klas werden toegerust en ondersteund in het gebruik van digitale leermiddelen en digitale technologie in de klas. De school is er actief mee bezig hoe de leraren in minder dan 5 handelingen digitale technologie effectief en efficiënt kunnen inzetten in de klas.

Daarnaast nemen leraren op deze school allen deel aan een cursus omdat “they don’t know what they don’t know” om een overzicht te krijgen van de mogelijke stappen die gezet kunnen worden.

Daarna gaat het over “Choice and Voice”. Leraren mogen zelf aangeven welke keuze zij maken om stappen te zetten op de digitale ontwikkel weg en krijgen daarbij coaching in de klas op maat van media- en/of digitale specialisten. De combinatie van aanbieden, ondersteunen, eigenaarschap en autonomie maakt dat leraren enthousiast stappen zetten in het steeds verder professionaliseren van hun digitale vaardigheden. De succeservaringen maken dat de leraren gemotiveerd zijn om vervolg stappen te zetten in hun digitale ontwikkeling.